Gombrich begint zijn boek Art&Illusion met het bovenstaande cartoon. Dit cartoon geeft in feite de begripsverwarring rond het Realisme op perfecte wijze weer.Gombrich begint zijn boek met de openingsalinea:
"The illustration in front of the reader should explain much more quickly than I could in words what is here meant by the 'riddle of style'.
Alain's cartoon neatly sums up a problem which has haunted the minds of art historians for many generations. Why is it that different ages and different nations have represented the visible world in such different ways ? Will the paintings we accept as true to life look as unconvincing to future generations as Egyptian paintings look to us ? Is everything concerned with art entirely subjective, or are there objective standards in such matters ? If there are, if the methods taught in the life class today result in more faithful imitations of nature than the conventions adopted by the Egyptians, why did the Egyptians fail to adopt them ? Is it possible, as our cartoonist hints, that they perceived nature in a different way ? Would not such a variability of artistic vision also help us to explain the bewildering images created by contemporary artists ?"
Afgezien van de prachtige vragen die Gombrich zich n.a.v. deze cartoon stelt, merk je dat Gombrich zelf geen tekenaar is. Alain is een tekenaar en het is de vraag of hij zich ook maar één van Gombrich's vragen heeft gesteld. Het gebaar dat de leerlingtekenaars in het cartoon maken is het hulpmiddel dat tekenaars gebruiken om diepte in te schatten. Nou is diepte precies datgene wat in de Egyptische kunst totaal ontbreekt! Bovendien is het model al perfect op de egyptische manier gaan staan: volledig en profile, zodat van diepte in de waarneming al helemaal geen sprake is, kortom het gebruikte hulpmiddel is totaal overbodig!
Ik denk dat de Egyptenaren helemaal geen behoefte aan diepte hadden in hun schilderkunst.
De Egyptenaren probeerden de werkelijkheid te ''maken'' door middel van hun kunstuitingen. Zij beschouwden de werkelijkheid, die ze voor hun doden creëerden als de echte werkelijkheid, terwijl ze de dagelijkse werkelijkheid voor een illusie hielden (Honour & Fleming 1982, p.44). Vandaar het strikte idioom dat de Egyptenaren eeuwenlang hebben gehanteerd in hun kunstwerken. Het ging hen niet om de kwaliteit van de weergave, maar om de kwaliteit van de communicatie met het hogere. In het uitdrukken van dagelijkse zaken konden ze verrassend realistisch zijn (Gombrich, 1960, p.127).
De Egyptenaren hadden dus geen behoefte aan naturalistische stijlmiddelen, zoals diepte, licht-donker effecten, perspectief e.d. . Toch zou je ze realisten kunnen noemen omdat ze met hun kunst iets in hun werkelijkheid wilden realiseren.
Honour, H.&Fleming, J.: Algemene Kunstgeschiedenis. Meulenhof/Lanshoff, 1989
Geen opmerkingen:
Een reactie posten